Гісторыка-краязнаўчы гадавік «Вілейскі павет» – гэта зборнік аўтарскіх публікацый, якія прысвечаны Вілейскаму рэгіёну, а таксама тэрыторыям, што ў розныя часы ўваходзілі ў межы Вілейскага староства, Вілейскага павета, Вілейскай вобласці.
У пачатку гэтага года выйшаў новы выпуск, трэці па ліку, “Вілейскага павету”, які складаецца з найцікавейшых публікацый пра гістарычныя падзеі, лёсы, што звязаныя з Вілейшчынай, а таксама пра гісторыю вёсак і мястэчак рэгіёну і суседніх населеных пунктаў.
Адной з цікавейшых публікацый з’яўляецца пераклад кнігі «Мой тата» Тадэвуша Козел-Паклеўскага. Аўтар – польскі прафесар гісторыі, нашчадак шляхецкага роду, продкі якога жылі на Вілейшчыне, у маёнтках Кастыкі і Сэрвач.
Вілейская паэтка Клаўдзія Дубовік падае ў альманаху некаторыя абразкі са сваёй кнігі апавяданняў “Багданава – вёска нашага дзяцінства”. Ураджэнец Вілейшчыны Ілірык Вараўка, які больш за шэсцьдзясят гадоў жыве ў Польшчы, прасачыў гісторыю з’яўлення назвы свайго роднага мястэчка Ілі. А таксама апісаў, як і чаму мястэчка Іля ператварылася ў Іллю ці Ілью. Паэт і перакладчык Уладзімір Папковіч апублікаваў працяг сваіх успамінаў, на гэты раз апісваецца перыяд з 1966 па 1992 гады.
Дзяніс Лісейчык і Анатоль Сцебурака звярнуліся да архіўных матэрыялаў па гісторыі стварэння і знікнення Беркаўскай парафіі, што была ў Вілейскім павеце, а сёння ў складзе тэрыторыі Мядзельскага раёна.
Даўні вандроўнік “шляхамі графа Канстанціна Тышкевіча” па рацэ Віліі Міхась Міхалевіч падае матэрыял пра “Рыбалку на Вяллі” з цікавымі сведчаннямі старажылаў беларускіх і літоўскіх вёсак уздоўж ракі,што распавядалі пра былы і сучасны лоў рыбы, пра тое, якую рыбу і як трэба лавіць. Таксама ў артыкуле змяшчаюцца і рэцэпты прыгатавання рыбы.
Віктар Жыбуль працягвае публікаваць спадчыну пазаштатнага карэспандэнта “Нашай Нівы” даўгінаўца Вульфа Сосенскага. Выдатны даследчык Аляксандр Зайцаў падае грунтоўнае, па выніках шматлікіх экспедыцый даследаванне пра культавыя камяні з ямкамі Вілейскага раёна, з багата апавядальным легендавым насычэннем і занатаванымі ўспамінамі старажылаў, а таксама фотаздымкамі. Краязнаўца і архітэктар Анатоль Капцюг апублікаваў матэрыял пра будаўніцтва храма-помніка ў Вілейцы падчас Першай сусветнай вайны і пра камень аўтара “Літоўскіх малюнкаў”. Старшы навуковы супрацоўнік вілейскага краязнаўчага музея Вольга Коласава распавяла пра лёс і творчасць мастака Уладзіслава Страмінскага, што жыў і працаваў у Вілейцы. Гэты матэрыял стасуецца з матэрыяламі пра ўспаміны Кацярыны Кобры,жонкі Уладзіслава Страмінскага, выдадзенымі іх дачкой Нікай Страмінскай, што таксама падаюцца ў альманаху.
Альковіцкі ксёндз і краязнаўца Анатоль Парахневіч падае біяграфію ксяндза Казіміра Дарашэвіча, які з 1931 па 1965 гады служыў у Даўгінаўскай парафіі. Цікавым з’яўляецца і матэрыял аўтара Валерыя Калясінскага пра вілейскі архіў польскага капрала Антона Сальвука і пра невядомыя фотаздымкі гісторыі Вілейшчыны. Лявон Куксіновіч сваім артыкулам аддае даніну памяці вядомаму вілейскаму краязнаўцу і збіральніку Яўгену Петрыкевічу, якога нядаўна не стала.
Цікавым падаецца і аповед Яна Палачанскага пра вывучэнне беларускім і французскім даследчыкамі кнігі пра напалеонаўскага афіцэра з “вілейскім” следам. А таксама пераклады Яўгена Казінца кнігі Бэры Рубіна “Дзеці Даўгінава”. Усе змешчаныя ў штогодніку аповеды і артыкулы вельмі грунтоўныя і насычаныя гістарычнымі фактамі, цікавымі біяграфіямі.
Гісторыка-краязнаўчы гадавік багата ілюстраваны архіўнымі і аўтарскімі фотаздымкамі, успамінамі і дакументамі. Укладальнікамі гадавіка з’яўляюцца віляйчане – літаратар Сяргей Макарэвіч і краязнавец Дзяніс Канецкі. Выданне выйшла пры падтрымцы дабрачыннага фонду «Вяртанне».
Кожны, хто цікавіцца гісторыяй сваёй мясцовасці, гістарычнымі асобамі і падзеямі, можа набыць зборнік у кнігарні і сувенірнай краме вілейскага краязнаўчага музея.
Сяргей ГАНЧАР.
Фота Сяргея Макарэвіча
